Wat is een burn-out en is dit hetzelfde als stress?
Een burn-out is een gevolg van langdurige, emotionele overbelasting en stress. Toch is het niet hetzelfde als teveel stress. Stress ontstaat vaak omdat je te lang en teveel onder druk staat op fysiek en psychologisch gebied. Mensen die gestrest zijn kunnen zich nog wel voorstellen dat als ze de zaak weer onder controle hebben ze zich ook beter zullen voelen.
Een burn out daarentegen gaat over nooit genoeg. Burn out betekent dat je jezelf leeg voelt, geen enkele motivatie meer hebt en je voelt je soms afgezonderd van de maatschappij. Je bent letterlijk opgebrand. Mensen die een burn out ervaren hebben vaak geen hoop meer op een positieve verandering in hun situatie. Als je teveel stress ervaart heb je het gevoel dat je verdrinkt in je verantwoordelijkheden. Terwijl je bij een burn out het gevoel hebt dat alles volledig is opgedroogd. Een ander verschil tussen burn out en stress is dat je bij stress vaak wel bewust bent dat je onder teveel stress staat maar bij het ontstaan van een burn out merk je dit vaak niet. Het sluimert er langzaam in.
Verschillen stress ten opzichte van burn out
Stress
- Te veel betrokken
- Emoties zijn overactief
- Weinig energie
- Angst stoornissen
- Eerste problemen fysiek
- Gevoel van moeten
Burn out
- Teruggetrokken
- Emoties zijn uitgeblust
- Geen motivatie, idealen, energie en hoop meer
- Depressief en afstandelijk
- Eerste problemen emotioneel
- Gevoel van hopeloosheid
Bij een burn-out wordt er vaak gedacht aan een werk gerelateerd probleem maar dit is zeker niet altijd het geval. Onverwerkte emoties en gevoelens, gebrek aan assertiviteit, perfectionisme of overdreven loyaal zijn kunnen zowel in je privé leven en werk gerelateerd ook leiden tot een burn-out. Vaak zijn deze gebaseerd op oude ervaringen die niets met de huidige situatie te maken hebben. Ze zijn al ontstaan in je ouderlijk gezin toen je nog een kind was. Dat maakte zo’n diepe indruk op je als kind waardoor je als volwassene nog steeds zo reageert op nieuwe situaties. Zaken waar je je druk om maakt zijn vaak oude trauma’s. (Blog van Jos Verheijden | Burnout Trainer & Coach (verheijdenconsult.nl))
Een burn-out kan hard aankomen
En ineens lig je op de bank of op bed, je lichaam is op, je hoofd is vol en je kan niet meer voldoen aan het plaatje wat je jezelf zo lang hebt voorgehouden. Soms kan dit als falen voelen. Je hebt geen energie meer om de dag normaal door te komen, laat staan energie aan iemand anders of aan je werk te geven. Normale dagelijkse taken zijn moeilijk of onmogelijk geworden. Ineens zijn je dromen en doelen niet duidelijk meer en is het leven een grote waas voor je ogen.
Hoe kan yoga jou helpen tijdens en na je burn-out?
Het is goed om allereerst te accepteren dat je een burn-out hebt . Dit is moeilijk en kan voelen alsof je gefaald hebt in het leven. Er is moed voor nodig om je vrienden, familie en/of werkgever te vertellen dat het allemaal even niet meer gaat en dat je tijd nodig hebt voor jezelf. En juist daarin kan yoga jou heel goed helpen. Jezelf en deze situatie accepteren, alles er laten zijn zoals het nu is en het loslaten van negatieve gedachten, spanning en oude trauma’s. Maar hoe werkt dit dan?
1. Aardig zijn voor je lichaam en geest
En dan komen we direct bij de eerste van de vijf Yama’s van het achtvoudige pad van yoga; Ahimsa. Dit klinkt heel ingewikkeld maar het behoort tot de eerste geloften die je helpen dichter bij jezelf te komen. Ahimsa betekent geweldloosheid, geen geweld naar anderen en niet naar jezelf. Dus liefdevol zijn voor je medemens maar vooral ook voor jezelf. Dat wil zeggen dat je goed naar je lichaam luistert en de grenzen die worden aangegeven respecteert. Tijdens je yoga oefeningen oefeningen kun je dit toepassen door je lichaam met liefde en aandacht te behandelen en aanwezig te zijn bij het uitvoeren van je houdingen.
2. Afstand nemen van je drukke gedachten
Door yoga houdingen uit te voeren zorg je dat je energie optimaal gaat stromen door je lichaam. Je hoofd maakt weer echt verbinding met je lijf, die verbinding zijn we vaak kwijt geraakt in een burn-out. Doordat je energie gaat stromen neemt je focus toe waardoor er in je hoofd minder ruimte is voor gedachten.
Nadat je de houdingen, ook wel asana’s genoemd, met aandacht hebt uitgevoerd sluit je af met een eindontspanning of meditatie. Meestal doe je dat in Savasana of terwijl de lijkhouding. Een houding waarin je op je rug op de yoga mat ligt met je armen ontspannen naast je, handpalmen omhoog en je voeten wijzen iets naar buiten. De grootste uitdaging is om niet in slaap te vallen in deze houding maar juist je aandacht bij je ademhaling te houden. En als je dit lukt merk je dat je langzaam afstand kunt nemen van je lichaam en van je gedachten en dat je rustig zonder oordeel kunt observeren wat er gebeurt.
Door deze afstand ervaar je rust en weet je dat jij niet je gedachten of trauma’s bent maar dat dit golven zijn die komen en gaan en dat er diep van binnen een innerlijke stilte is waar je altijd naar terug kunt gaan. Een fijne thuishaven, een vertrouwde plek. Natuurlijk vergt dit tijd en oefening maar vanaf de eerste keer zal je al een beetje proeven van het thuiskomen bij jezelf.
3. Ontspanning
Yoga geeft je ontspanning. Misschien niet direct, je eerste yogales kan behoorlijk intens en confronterend zijn. Voor het eerst in een ruimte met andere yogi’s op je yoga mat zitten en je ogen sluiten. Voor het eerst echt voelen wat er zich in je afspeelt zonder afleidingen. Je hoofd nog vol gedachten en je lijf gespannen. Misschien wil je in eerste instantie het liefst wegrennen van je mat. Maar geduld en overgave worden uiteindelijk beloond en je zult beetje bij beetje merken dat aandacht aan je lijf en geest geven ontspanning geeft. Even de stilte opzoeken, voelen en ervaren. Niks moet, alles mag er zijn. Geen deadlines of verwachtingen, alleen aandacht voor jezelf. En dan zal je gaan merken dat aandacht geven aan wat er is, negatief of positief, ruimte en rust geeft.4. In het hier en nu zijn
Leven in het hier en nu is soms moeilijker dan gedacht. We maken ons vaak druk om wat is geweest of wat de toekomst zal gaan brengen. Wanneer je in een burn-out terecht komt heb je vermoedelijk al een lange tijd niet het vertrouwen gevoeld om in het nu te leven maar heb je hebt continu lopen piekeren wat je beter had kunnen doen in het verleden of welke keuze je moet maken voor de toekomst.
Door wekelijks op je yogamat te verschijnen leer je dat als je je aandacht in je lichaam houdt en voelt wat er speelt, er geen ruimte is om te denken aan iets anders dan het nu. Je gaat bewust voelen wat de stretches in je lichaam met je doen, je voelt langzaam je bloed stromen, je voelt dat je steeds meer flexibel wordt en dat je spieren gebruikt waarvan je niet wist dat je die had. Je richt je aandacht op dat wat je aandacht echt verdient. Je yoga practice afsluiten met een meditatie zal je focus nog meer stimuleren. Mediteren is eigenlijk helemaal in het hier en nu zijn. Je gaat rustig zitten op je meditatie kussen, je sluit je ogen, je zorgt dat je mooi rechtop zit met je kin licht gebogen naar je borst en je volgt rustig je ademhaling. Er zullen altijd gedachten naar boven komen, dat is heel normaal, deze mag je opmerken om vervolgens terug te gaan naar je ademhaling. Dit blijf je net zo lang oefenen totdat je merkt dat de gedachten minder worden en je voelt dat je één wordt met jezelf en alles om je heen. En dan besef je dat je niets anders meer nodig hebt dat dan dit moment. Dat alles al goed is zoals het is. Een mooie plek waar je altijd naar terug kunt keren.
5. Je eigen grenzen leren kennen
Een yogahouding kan je heel goed laten aanvoelen waar je grenzen liggen. `Laten we als voorbeeld de neerwaartse hond ( de Adho Mukha Svasana) eens nemen. Eén van de populairste yogahoudingen, ook wel de Downward Facing Dog genoemd. Deze houding laat de energie heerlijk door je lichaam stromen. Vanaf handen en knieën krul je je tenen in de yoga mat, plaats je je handen onder je schouders en duw je je billen omhoog en naar achteren, de stuit richting het plafond. In hoeverre strek jij je armen en benen goed door? Breng jij je hielen richting de mat? Hoe lang blijf je in de houding? Wat voelt prettig voor jou? Het ene is niet beter dan het andere maar de kunst is om te accepteren waar jouw grens ligt. Als jij pijn voelt in je benen of rug bij het opstrekken van je benen kun je ervoor kiezen je knieën lichtjes te buigen. Hoe lang hou je de houding vast? Ga je je grens over totdat je je adem vasthoudt of misschien durf je de grens niet op zoeken en ga je sneller uit de houding dan nodig? Telkens die grens aanvoelen is soms niet makkelijk en heeft vaak te maken met hoe jij in het dagelijks leven met grenzen om gaat. Door er in de houdingen mee te spelen en dit goed te observeren kun je deze lessen ook in het dagelijks leven meenemen.
6. Luisteren naar je intuïtie
Als je regelmatig aan yoga doet kom je sneller in contact met je innerlijke stem, het innerlijk weten. De aandacht is dan niet meer naar buiten gekeerd maar naar binnen. We kunnen even helemaal opgaan in de houdingen, de dagelijkse spanningen loslaten en ons energiek en sterk voelen. En wanneer je die flow bereikt voel je iets dat voorbij gaat aan het denken, dat is je intuïtie. En door dit regelmatig te voelen op je yoga mat ga je dit ook steeds sterker voelen buiten de yoga mat. Je leert te weten en voelen wat jij nodig hebt waardoor je niet meer aan de verwachtingen of eisen van de ander moet voldoen. Dan ga je eindelijk handelen naar je eigen verlangens.